Twa jonges fan 10 en 15
jier stappe yn it tsjuster lâns sânpaden en stille weikes fan Lytsegast nei
Houtigehage, It is oarlochstiid. Sy loere alle kanten út oft der ek plysjes of
Dútsers oankomme want se ha spullen by harren dy't net yn ferkearde hannen
falle meie. Harren heit hie it harren goed yn druid dat se foarsichtich wêze
moasten. By Grinzer Pein stiet in man harren op te wachtsjen en dy bringt de
jonges fierder oer de Heide. Heit hie harren ek ferteld dat se by Houtigehage
goed lústerje moasten want dêre wie in hûs wêr't ien op it rút tikje soe en
dat wie dan it sein dat se dêre wêze moasten. Mar dan earst noch wol eefkes
wachtsje op in wachtwurd dat de persoan dan sizze soe. Pas as dat sein wie, wie
it feilich om nei de doar te gean.
Wat
in spanning en eangst foar sokke jonge jonges.. Se sliepten dan dy nachts by dy
minsken en de oare deis stapten se wer op hûs oan, nei Lytsegast. As jo dat
hjoed eefkes troch jo hinne gean litte, dan wie dat noch al in weachstik en hiel
wat foar dy knapen: it wie oarlochstiid, it wie gefaarlik, it wie neare nacht,
se koenen oppakt wurde, en ...it wie in glûpend ein rinnen!
Dy
twa jonges wienen Albert en Jan Bos, soannen fan Geert Bos en Hinke de Zwart.
Dit
ferhaal wurde my tastjoerd troch Martin Bos út Sebaldebuorren. Guon minsken op
't Fean kinne Martin wol wat want hy hat op 't Fean op de LTS gien. Hy wennet no
mei Geeske Poelman en harren lytse jonge Tjeerd Jan yn Sebaldebuorren. Martin
hat jierren lang lasker west, mar is no ek al wer gâns wat jierren
ynternasjonaal frachtwein sjauffeur.
Syn
pake Geert Bos kaam út Houtigehage/Feansterheide en syn beppe Hinke de Zwart
kaam fan de Muntsegroppe by Rottefalle. Al gauëftich nei harren trouwen binne
Geert en Hinke nei Lytsegast gien te wenjen. Geert wie timmerman fan berop mar
hie ek in wurkpleats by syn hûs wêr't hy graach 'sleutelje' mocht mei fytsen
en motors. Hy mocht ek stommegraach motorride. Martin trouwens ek.
Geert
groeide op yn dikke earmoed op de Feansterheide. Hy wie op ien nei de âldste
fan in keppel fan sân bern. Syn mem is net âld wurden, mar 44 jier. Fetsje van
der Meer ferstoar yn 1919 op 'e Heide. Doe wurde it noch slimmer. De heit,
Albert Alberts Bos, koe doe it stjoer al hielendal net mear rjocht hâlde en de
húshâlding rekke noch djipper yn de earmoed. It wie op 't lêst sa slim dat
trije fan de bern yn oare húshâldings in plak fûnen. It wienen minne tiden,
sa rûn 1920, foaral op de Heide. Dêr is genôch oer skreaun. Ik lêsde
okkerdeis noch in ferhaal oer dy earmoed op de Feansterheide en dat toande hiel
dúdlik hoe't guon húshâldings troch de tiid kamen. Dat ferhaal neamde dit oer
in gesin: